Boyun bölgesinde 7 adet omur bulunur. Omurlar arasında ikinci ve üçüncü omurlar arasından başlayan disk adı verilen kıkırdak doku bulunur. Boyun başımızı her yöne çevirmemizi sağlayacak hareket yeteneğine ve başın ağırlığını taşıyan bir yapıya sahiptir. Bu hareketleri omurlar arasında bulunan diskler ve eklemler aracılığı ile sağlar. Boyun omurları içerisinden omurilik geçer. Omurlar arasında bulunan deliklerden ise kol kaslarının hareketini sağlayan ve kolların duyusunu sağlayan sinirler çıkar. Boyun omurları çok hareketli bir yapıya sahip olduğu için boyun ağrısı sık karşılaşılan bir yakınmadır. Erişkin yaş grubunda insanların yarısı yaşamlarında en az bir kez boyun ağrısı atağı geçirirler.
Boyun Ağrısı Tipleri ve Nedenleri
Başlıca iki çeşit boyun ağrısı vardır: Mekanik boyun ağrısı ve omurga patolojilerine bağlı ağrı
1. Mekanik Boyun Ağrısı : En
sık görülen boyun ağrısı tipidir. Çoğunlukla boyunu etkileyen küçük
travmalar veya boyun kaslarını ve bağ dokusunu etkileyen küçük
zedelenmeler nedeni ile olur. Kötü postür bu tip ağrının en önemli
nedenidir. Özellikle gün boyu masa başında öne eğik pozisyonda çalışan
kişilerde sık rastlanan bir yakınmadır. Mekanik boyun ağrısı başa,
omuzlara ve kollara yayılabilir. Sıklıkla ağrının gerçek nedeni ve yeri
bulunamaz.
2. Omurga Hastalıklarına Bağlı Boyun Ağrısı : Bu gruptaki boyun ağrıları oransal olarak mekanik boyun ağrısına göre daha az görülür. En sık görülen nedenleri şunlardır:
a) Boyun fıtığı (Servikal disk hernisi)
b) Boyun omurlarında dejenerasyon / yıpranma (Servikal spondilozis)
c) Boyun omurga kanalında daralmaya bağlı omurilik tutuluşu (Servikal spondilotik miyelopati)
A) Boyun fıtığı (Servikal disk hernisi)
Disk materyali iki omur arasında dışarıda görece olarak daha sert bir
kılıf, içinde ise jel kıvamında yumuşak doku kısımlarından oluşur. Dış
kılıfın zayıflaması veya yırtılması ile iç kısım dışarıya doğru kayar ve
sinirlere baskı yapmaya başlar. Dış tabakadaki zayıflama veya yırtılma
daha çok boyun ağrısına yol açarken, iç tabakanın dışarıya doğru yer
değiştirmesi olarak tanımlanabilecek boyun fıtığı sinir kökü üzerine
baskı yaptığı için özelikle omuza ve kola vuran ağrıya yol açar. Kol
ağrısı sinir köklerine bası olduğu için çoğunlukla boyun ağrısından daha
şiddetlidir. Sinir köklerine olan basının düzeyine göre kol ve el
kaslarında güçsüzlük ve uyuşukluk olabilir.
B) Boyun omurlarında dejenerasyon / yıpranma (Servikal spondilosiz)
Özellikle yaşlanma ile beraber boyunda omurlar arasında bulunan diskin
su oranı azalır ve diskin harekete katkı yeteneğinde azalma olur. Diskin
bozulması ile yüksekliği azalır ve boyun omurlarının arka tarafında
bulunan eklemlere daha fazla yük binmeye başlar. Yük dağılımındaki ve
hareket yeteneğindeki dengesizlik omurlarda bozulmaya yol açar ve
anormal kemik uzantıları oluşur. Bu kemik uzantıları boyunda ağrıya yol
açabilir. Ayrıca sinir köklerine ve omurilik üzerine bası yaparak boyun
fıtığına benzer kol ağrıları ile kol ve elde güçsüzlük ve uyuşukluğa yol
açar.
C) Boyun omurga kanalında daralmaya bağlı omurilik tutuluşu (Servikal spondilotik miyelopati)
Boyun omurgasındaki spondilotik değişiklere ve omurilik kanalında
daralmaya bağlı olarak omurilik üzerine bası bulguları açığa çıkarsa
buna “spondilotik miyelopati” denir. Omurilikte sürekli bası olduğunda
bacaklarda gerginlik hissi, sertlik, yürüme zorluğu, kollarda
kuvvetsizlik, uyuşukluk gibi belirtiler görülür.
Boyun Ağrılı Hastanın Değerlendirilmesi ve Tedavisi
Mekanik Boyun Ağrısında Tedavi: Boyun ağrılarının en sık nedeni
“mekanik boyun ağrısı” dır. Bu ağrı 2-3 gün içerisinde giderek azalır ve
1-2 hafta içerisinde kaybolur. Bazen ağrı kronikleşebilir ve ara ara
akut ataklar halinde şiddetlenebilir. Kola ve ele vuran ağrı veya
uyuşukluk hissi sinir kökü basısının belirtisi olabilir. Bu durumda
boyun fıtığı yönünden değerlendirilmek için doktora başvurmakta yarar
vardır.
Hangi durumlarda ağrının nedeni ciddi olabilir?
– Eğer hastada kanser, romatoid artrit gibi ciddi bir sistemik hastalık varsa
– Eğer ağrı günden güne azalacağına kötüleşiyorsa
– Eğer kolda kuvvet kaybı his değişikliği meydana gelmişse
– Ağrıyla beraber ateş, kilo kaybı gibi belirtiler varsa
– Eğer boyun kemiklerinde hassasiyet varsa
Mekanik boyun ağrısının tedavisinde amaç boyun hareketlerini mümkün
olduğu kadar kısa sürede normale getirmektir. Başlangıçta boyun
hareketleri ağrılı olduğu için kişi boynunu hareketsiz tutmak ister.
Ancak boynun sertleşmesini engellemek için ağrının izin verdiği ölçüde,
derecesini sürekli artırarak doğal hareketler yapmak gerekir. Boyunluk
kullanmak boyun hareketlerini kısıtlayacağı için önerilmez. Boynun
normal hareketlerine en kısa sürede kavuşması ağrının kronikleşmesini
engeller. Ağrıyı azaltmak için ağrı kesiciler yararlıdır. Parasetamol
içeren tabletler veya anti-inflamatuvar ilaçlar ağrıyı azaltarak boyun
hareketlerinin daha kolay yapılmasına yardımcı olur. Kas spazmı belirgin
olursa 2-3 gün kas gevşetici ilaçlar kullanılabilir. İlaçların yan
etkilerinden dolayı doktor önerisine göre uygun ilaç tedavisine başlamak
gerekir.
Boyun Fıtığında (Servikal Disk Hernisi) Tedavi: Sinir kökü üzerindeki
basıya bağlı olarak kola vuran şiddetli ağrı boyun servikal disk
hernisinin en önemli belirtisidir. Ağrı genellikle kendiliğinden ortadan
kalkar. İlk hafta şiddetli olan ağrı 4-6 hafta içerinden azalarak
ortadan kaybolur. Bu süre içerisinde ağrının şiddetini azaltmak için
ağrı kesici ilaçlar önerilir. Boyunluk doktor önerisi ile
kullanılabilir. Küçük bir grup hastada ağrı 6 hafta geçmesine rağmen
devam edebilir. Kronikleşen ağrılarda veya çok şiddetli, ağrı kesiciye
rağmen dayanılmaz ağrılarda cerrahi girişim düşünülebilir. Bazı
hastalarda sinir kökü üzerindeki basıya bağlı kuvvet kaybı gelişir.
Kuvvet kaybı gelişmesi sinir üzerindeki basının kaldırılması için
ameliyat olmayı gerektirir. Ağrının kendiliğinden iyileşmesi hastalığın
ortadan kalktığı anlamına gelmez. Hastanın tekrar aynı ağrı atağına
yakalanmamak için boynunu koruması ve boyun etrafında olan kasları
güçlendirmek için boyun egzersizleri yapması önerilir.
Boyun omurlarında dejenerasyon / yıpranma (Servikal spondilosiz) te
Tedavi: Servikal spondilozis özellikle yaşlılarda sık rastlanan bir
radyolojik bulgudur. Her zaman ağrıya yol açmaz. Sadece boyun ağrısına
neden oluyorsa önerilen boyun egzersizleri ile boyun kaslarının
güçlendirilmesi ağrının azalmasına yardımcı olur. Ayrıca fizik tedavi
yöntemleri de yararlıdır.
Boyun omurga kanalında daralmaya bağlı omurilik tutuluşu (Servikal
spondilotik miyelopati) nda Tedavi: Eğer servikal spndilozis omurilik ve
sinir köklerine bası yaparsa ameliyat ile basının ortadan kaldırılması
gerekir. Özellikle omurilik üzerine kronik bası, omurilikte geri
dönüşümsüz değişiklere yol açabilir. Bu yüzden bacaklarda sertlik hissi,
kuvvet kaybı gibi belirtilerin açığa çıkması ve bu problemlerin giderek
artması doktora hemen başvurmayı gerektirir. Böyle bir durum ilerleyici
olabilir ve ilerlemenin durdurulması için omuriliğin üzerindeki basıyı
kaldırmak için ameliyat önerilir. Yapılacak cerrahi girişimin amacı
omurilik üzerindeki basıyı kaldırarak hastalığın ilerlemesini
engellemektir. Basının en fazla olduğu yere ve boyunun pozisyonuna göre
ameliyat yeri değişebilir. Servikal spondilotik miyelopatide önemli olan
omurilikte kalıcı değişikler oluşmadan önce basının ortadan
kaldırılmasıdır.
Boyun Ağrısından Korunma Yolları
Özellikle boyunu zorlayan hareketlerden kaçınmak, uzun süre baş öne
eğik pozisyonda çalışmaktan kaçınmak boyun ağrısı atağına yakalanmayı
engelleyebilir. Günlük yaşam içerisinde boynumuzu korumak güç olacağı
için boyun omurgası etrafındaki kasları güçlendirmek en doğru yöntemdir.
Düzenli yapılan boyun egzersizleri boyun kaslarını güçlendirir ve boyun
omurgasına yansıyan küçük travmaları engeller. Ağrılı dönemde boyun
hareketleri kısıtlı olacağı için araba kullanmak gibi ani refleks